Czaja M.. 1937. Studia nad wrzosówką. Wyd. PTZ, Warszawa: s.119.

Czarniawska-Zając S., Szczepański W.. 1991. Parametry genetyczne ważniejszych cech produkcyjnych owcy kamienieckiej. PTZ, Zeszyty Naukowe, 4: 44-51, Warszawa.

Czarniawska-Zając S., Szczepański W.. 1998. Wybrane wyniki badań nad doskonaleniem owcy kamienieckiej. Zesz. Nauk. Przeglądu Hodowlanego, 37: 17-24, PTZ Warszawa .

Dąbrowska J., Jankowski St., Niżnikowski R.. 1985. Schlachtkoerperqualitaet von Laemmern unterschiedlicher Rassen, die mit Futtermitteln verschiedener Rohfasseranteile gemaestet wurden. Beitrage der Fuetterung und der Fuetterwirtschaft zur weiteren Steigerung der Produktion von Schaffleisch und Wolle. Karl-Marx-Universitaet Leipzig, 166-173.

Prace twórcze rozpoczęto w 1953 roku w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Żelaznej należącym do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pomysłodawcą był prof. dr hab. Adam Skoczylas, a kontynuatorem prof. dr hab. Stanisław Jankowski. Obecnie pracami hodowlanymi kieruje prof. dr hab. Roman Niżnikowski. Początkowo zakupiono około 150 szt. maciorek prymitywnej owcy łowickiej, wśród których wyodrębniono dwie grupy zwierząt. Pierwsza z nich charakteryzowała się prymitywnym typem użytkowym, okrywą zbliżoną do mieszanej, natomiast w drugiej grupie znajdowały się owce z wyraźnym dolewem rasy merynos polski. Grupa owiec łowickich bardziej prymitywnych w pierwszej fazie prac twórczych została poddana krzyżowaniu z merynosem polskim, natomiast w drugim etapie pozyskane w ten sposób mieszańce skrzyżowano ze sprowadzoną z Wielkiej Brytanii angielską rasą owiec długowełnistych - leicester. Druga grupa owiec łowickich została poddana bezpośrednio krzyżowaniu z rasą leicester. Uzyskano w ten sposób dwie linie mieszańców, które w kolejnym etapie prac twórczych zostały połączone między sobą. Prace twórcze przebiegały w kierunku wytworzenia owcy wełnisto-mięsnej, charakteryzującej się wełną jednolitą, średnio-grubą w sortymencie BC, przystosowaną do warunków gleb kompleksu żytnio-ziemniaczanego. W związku z tym, że owce żelaźnieńskie były w Polsce jedyną odmianą owiec wytworzonych przy użyciu rasy leicester, pod koniec lat sześćdziesiątych zaczęto obawiać się nadmiernego spokrewnienia i z tego też względu zdecydowano się od roku 1973 na użycie tryków polskich owiec nizinnych typu corriedale, których udział w genotypie owiec żelaźnieńskich na drodze prac badawczych ustalono na poziomie 25%.

Owca rasy wrzosówka wywodzi się od północnych owiec krótko ogoniastych (ovis brachyra borealis). Przed ponad pół wiekiem owca ta była tematem studium prof. M. Czai, stanowiąc około ¼ pogłowia owiec północno – wschodnich kresów Polski. W okresie po II wojnie światowej wrzosówki były owcami dość popularnymi. Jeszcze w 1955 roku pogłowie ich stanowiło około 3% krajowej populacji owiec, czyli około 120 tysięcy sztuk (Jełowicki S. 1960). W następnych latach obserwuje się raptowny spadek pogłowia tej rasy, spowodowany głównie zainteresowaniem producentów wełną białą. Spowodowało to wypieranie wrzosówek przez szlachetniejsze rasy owiec oraz jej krzyżowanie, głównie z trykami ras białych. Gdy wystąpiła bardzo wyraźnie możliwość wyginięcia tej rasy, Instytut Zootechniki w latach 1972 – 1973 dokonał zakupu w północno – wschodniej części Polski 130 sztuk maciorek i 10 tryków. Liczba ta została uzupełniona o 30 maciorek i 17 tryków wrzosówek z Zootechnicznego Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Balicach koło Krakowa. Cały ten materiał w liczbie 160 maciorek i 27 tryków został zlokalizowany w Zootechnicznym Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki Czechnica koło Wrocławia. Realizowany w następnych latach program hodowli zachowawczej owiec tej rasy oraz dotacje dla hodowców ją utrzymujących wpłynęły na uratowanie i rozwój tej rasy. Pod koniec lat 90 liczba maciorek wrzosówkowych wynosiła 2270 sztuk.

Owca wielkopolska wyhodowana została w latach 1948 – 1976 na podłożu populacji pierwotnej białej świniarki i świniarki uszlachetnionej kolejno: owcą wschodniofryzyjską, merynosem typu mięsnego i beriszonem, czyli tzw. owcy leszczyńskiej. W krzyżowaniu twórczym oprócz świniarki i owcy leszczyńskiej użyto merynosa polskiego i kenta. Celem tego krzyżowania było wyhodowanie owcy o dwukierunkowym, mięsno-wełnistym użytkowaniu, przeznaczonej do chowu zarówno w małych jak i dużych stadach, w warunkach mniej intensywnego systemu niż wymaganego dla chowu owcy merynosowej.

Owca uhruska jest rodzimą odmianą wytworzoną w rejonie środkowo-wschodniej Polski. Pracę twórczą rozpoczął w 1957 roku prof. A. Domański w owczarni Uhrusk. Materiał wyjściowy stanowiły maciorki merynosowe z rejonu poznańskiego oraz krzyżówkowe zakupione w Borowinie i powiecie łomżyńskim. Materiału miejscowego nie wykorzystano ze względu na jego złą jakość. Do krzyżowania twórczego z wymienionymi maciorkami wykorzystano tryka rasy leine oraz tryki rasy kent. Dodatkowo, od 1963 roku, używano również tryków zakupionych w Żelaznej.

Świniarka jest rodzimą, prymitywną rasą owiec występującą pierwotnie na terenie Europy środkowej i zachodniej stanowiąc przewagę ówczesnego prymitywnego pogłowia. Wypierana poprzez krzyżowanie z bardziej kulturalnymi rasami i odmianami, najdłużej zachowała się we wschodniej części Europy Środkowej / Herman, 1936 /. Literatura okresu międzywojennego /Rostafiński, 1921; Starnowski, 1927; Kączkowski, 1929; Prawocheński, 1937 i inni / potwierdza jej liczne występowanie na terenach całej niemal Polski. Stanowiła wówczas podłoże do kształtowania w drodze krzyżowania późniejszych szlachetnych typów owiec krzyżówkowych.

Owca pomorska to rodzima odmiana polskich owiec długowełnistych, którą można podzielić na dwa typy: kaszubski i koszaliński (środkowo pomorski).
Typ kaszubski został wytworzony na podłożu prymitywnych owiec utrzymywanych przez ludność kaszubską byłych województw gdańskiego i elbląskiego. Już w II połowie XVII wieku Kaszubi i Kociewianie zaczęli swoje owce krzyżować “fagasami” – tak bowiem nazywano owce żuławskie, należące do kolonistów holenderskich, którzy osiedlali się w widłach rzek Wisły i Nogatu.

Owca olkuska, wytworzona w rejonie dawnego powiatu olkuskiego, jest rodzimą odmianą owcy długowełnistej, której pogłowie powstało w oparciu o materiał hodowlany przywieziony w okresie międzywojennym z Kaszub. Początkowo sprowadzone owce pomorskie oraz ich mieszańce ze świniarką uszlachetniano trykami fryzyjskimi i w mniejszym stopniu holsztyńskimi. Po wojnie ocalała populacja rozmnażana była bez udziału ras z zewnątrz; w końcu lat pięćdziesiątych, w ramach programu uszlachetniania pogłowia owcy długowełnistej, wprowadzono do krzyżowania tryki rasy kent (Graboń i Wężyk, 1963, Nawara i Łośko, 1974).

Stado barwnych merynosów wytworzono w latach osiemdziesiątych (XX wieku) w Zootechnicznym Zakładzie Doświadczalnym Kołuda Wielka. W początkowym etapie pracy pozostawiano do chowu pojedyncze barwne osobniki (głównie tryki) rodzące się w zarodowych stadach merynosa polskiego, które kojarzono między sobą, a przede wszystkim z osobnikami o białym runie. Uzyskiwane z tych kojarzeń potomstwo “nosicieli” barwnego genu o białym runie kojarzono następnie z barwnymi trykami; z tych kojarzeń rodziło się około 50% barwnych osobników, które kojarzono między sobą.

Prace hodowlane nad wytworzeniem polskiej owcy długowełnistej odmiany kamienieckiej zapoczątkował w 1954 r. prof. Stanisław Jełowicki w stadach Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej Susz. Z prymitywnego materiału żeńskiego ówczesnej owcy pomorskiej, przy użyciu tryków rasy texel lub leine oraz kent, a następnie poprzez kojarzenie mieszańców, wytworzono owcę długowełnistą o wysokich walorach produkcyjnych, odporną na warunki środowiskowe, doskonale wykorzystującą pasze. Jest to owca użytkowana w kierunku wełnisto-mięsnym i wełnisto-plennym. Uwzględniając fakt, że wszystkie stada owiec długowełnistych na terenie północno-wschodniej Polski powstały przy użyciu tryków tej odmiany, a wiele nowych stad utworzono z wyselekcjonowanego materiału żeńskiego, uznano Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Suszu za kolebkę owcy kamienieckiej.